Çok İşletmecili Sahalar İçin Üretim Performansları

Çok İşletmecili Sahalar İçin Üretim Performansları

Ömer İnanç Türeyen, Abdurrahman Satman

Geçtiğimiz birkaç yıl içinde, Türkiye’nin jeotermal kaynaklarının geliştirilmesinde özel sektörün girişini de sağlamak amacıyla, MTA Genel Müdürlüğü tarafından 85’e yakın sayıda jeotermal sahaların lisansları ihale edilmiştir. Sahaların doğal olarak farklı jeotermal kaynak özellikleri vardır. İhale edilen sahaların bir kısmı göreli olarak arama çalışmaları tamamlanmış sahalar olup, elektrik üretimi amaçlı kullanılırken, önemli bir bölümü ise kaynak hakkında kısıtlı bilginin olduğu, henüz yeteri kadar aranmamış ve kaynak olarak yeterince tanımlanmamış sahalardır.

Gerek yeteri kadar tanımlanmamış ve gerekse de halen üretim yapılan ve fakat çevresinde komşu sayılan alanların ihale edildiği bu tür kaynakların uygun ve sürdürülebilir gelişmesinde en ciddi risklerden birisi, aynı jeotermalalanda birden çok işletmecinin bulunmasıdır. Bir kaynak alanında birden fazla lisans sahibi işletmecinin devreye girme riski oluşmaktadır. Bu durum, aynı kaynağı kullanan komşu işletmeciler arasında girişim etkisi riskine neden olur. Yeraltındaki kaynak, doğası itibariyle, bölünemez. dolayısıyla rezervuarın bir bölümüne sahip olan ve üretim yapan bir işletmeci, sahanın diğer bölümlerine sahip olan diğer işletmecileri ve kaynağı etkiler. Türkiye’deki mevcut yasa ve yönetmeliklerde bu konularda ve olası sorunların çözülmesinde belirsizlikler vardır.

Dünya’da çok işletmecili sahalar için uygulanan bir yaklaşım birimleştirme (unitization) olarak tanımlanmaktadır. çok işletmecili saha olmasına rağmen, sahanın bir tek ortak birim olarak işletilmesi gerçekleştirilmektedir.

Bu bildiride, jeotermal kaynak geliştirmede birimleştirmenin önemi vurgulanmaktadır. Aynı rezervuarı kullanan birden fazla işletmeci durumunda, rezervuarın basınç ve sıcaklık davranışında girişim etkileri modelleme çalışması sonuçlarıyla sunulmaktadır. Burada sunulan sonuçların, yakın gelecekte çok işletmecili jeotermal sahalarda beklenen sorunları açıklamakta yardımcı olacağı tahmin edilmektedir. Jeotermal kaynakların işletilmesinde birimleştirme gereksinimi, Türkiye’de gittikçe büyüyen, sahaların işletilme aşamasına gelindiğinde, bir sorun olma potansiyeline sahiptir ve teknik ve yasal yönleriyle çok ciddi çalışılması gereken bir konudur.