Özben Kaymaz, Gökhan Kalkan, Tahsin Başaran, Aytunç Erek
Tüm elektrik makineleri gibi, transformatör ısı kaynağı da sargı iletkeni üzerinden geçen akımdır. Elektriksel gerilimin azaltılması amacıyla iletkenlerin üzeri selüloz bazlı izolasyon malzemeleri ile sarılmaktadır. Selüloz bazlı izolasyon malzemesinin yaşlanması transformatör ömrünü belirleyen ana parametredir. Yükselen sıcaklık izolasyon malzemesinin yaşlanmasını hızlandırmaktadır ve bu yüzden sıcaklık belirli bir limit değerin altında tutulmaktadır. Transformatörler, sıcaklığı belirli bir değerin altında tutmak için transformatörlere özel bir yağ ile soğutulmaktadır. Büyük güç transformatörlerinde doğal taşınım ile soğutmayı sağlamak için radyatörler kullanılmaktadır. Doğal taşınım ile soğutulan bir transformatörde, yeterli ısı transferinin sağlanabilmesi için kullanılması gereken yağ tipi belirlenmelidir. Bu çalışmada, bir transformatör radyatöründe kullanılan, mineral yağ, silikon yağ ve ester yağların radyatör içindeki akışı ve ısı transferi incelenerek uygun yağ seçimi gerçekleştirilmiştir. Transformatör radyatörü içindeki yağ üç boyutlu modellenerek yağ akış hacmi oluşturulmuş, farklı yağ tiplerinin radyatör ısı transfer kapasitesi ve akışkan davranışına etkisi incelenmiştir. Sıcaklığa bağlı yoğunluk, ısıl kapasite, ısıl iletkenlik ve viskozite değerlerinin değişimleri, ANSYS Fluent HAD (Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği) analizlerine girilmek üzere, MathCAD yazılımı kullanılarak en küçük kareler yöntemiyle belirlenmiştir.