Ayşe Uğurcan Atmaca, Aytunç Erek, Orhan Ekren
Soğutucu akışkanlarla ilgili çevresel düzenlemelerin gereklilikleri ve yüksek performans hedefleri soğutma ve iklimlendirme sistemlerindeki yenilikler için bir itici güç olmaktadır. Buhar sıkıştırmalı soğutma çevriminde yaygın olarak üstünde çalışılan performans arttırma yöntemlerinden biri de çevrime ejektör eklenmesidir. Ejektörün buhar sıkıştırmalı bir soğutma çevrimindeki uygulamaları yenilenebilir enerji veya atık ısıdan faydalanan harici ısı kaynaklı ejektörlü sistemler ve genleşme vanasındaki kısılma kayıplarını azaltan ejektör genleştiricili sistemler olmak üzere iki temel başlık altında sınıflandırılabilir. Bu çalışmanın konusu genleşme vanası yerine ejektör kullanarak kısılma kayıplarını azaltmayı amaçlayan ejektör genleştiricili soğutma sistemleridir. Çeyrek yüzyılı aşkın bir süredir ejektörler, soğutma sistemlerinde kısılma kayıplarını azaltarak performans katsayısını iyileştirmek için artan bir ilgi ile çalışılmaktadır. Bu bildirideki temel amaç sabit alanda ve sabit basınçta karışım olmak üzere iki farklı teoriye dayandırılan ejektör modellerinin ejektör genleştiricili soğutma çevriminde performans kıyaslamasını yapabilmektir. Literatürde karışım teorilerinin karşılaştırmaları ile ilgili olarak çeşitli uygulamalar için modeller oluşturulmuş ve yorumlanmıştır. Bildiri kapsamında literatürdeki mevcut yorumlar bir araya getirilmiş, hangi varsayımlar çerçevesinde ortaya konduğu belirlenmiş ve ejektör genleştiricili bir soğutma çevriminde kullanılacak olan iki fazlı ejektör için geçerliliği tartışılmıştır. Bu amaçları gerçekleştirebilmek için öncelikle sabit basınçta ve sabit alanda karışım teorilerine göre ejektör genleştiricili soğutma çevrimi Matlab® ortamında modellenmiştir ve bu modeller kullanılarak farklı düşük küresel ısınma potansiyeli (GWP) değerine sahip soğutucu akışkanlar için performans katsayısı (COP) karşılaştırmaları yapılmıştır. Soğutucu akışkanların termodinamik özellikleri için REFPROP veritabanı kullanılmıştır. Ayrıca hem sabit basınçta karışımlı hem de sabit alanda karışımlı ejektörlü çevrim modellerinde kritik bir parametre olan sekonder lüledeki (ikincil lüledeki) karışım öncesi akışkan basınçlarının toplam performans üzerindeki etkisi ve sebepleri tartışılmıştır. Bu basınçların belirlenmesi ile ilgili olarak literatürde kullanılan varsayımlar ortaya konulmuş ve modellerde kullanılmak üzere aralarından bir seçim yapılmıştır. Sistem performansını hesaplayabilmek için kurulan termodinamik modeller özellikle belirli tasarım parametrelerinin etkilerinin gözlemlenebilmesi açısından oldukça kısıtlayıcı olsa da kapsamlı hesaplamalı akışkanlar dinamiği (HAD) analizlerine sağlayacağı zemin açısından önem taşımaktadır.