Atış Poligonunda İç Ortam Hava Kalitesi İncelemesi

Atış Poligonunda İç Ortam Hava Kalitesi İncelemesi

S. Yeşer Aslanoğlu, Gülen Güllü, Fatma Öztürk

Silahların genel olarak zarar verme amaçlı üretildikleri bilinmekle birlikte sportif amaçlı daha masum kullanım alanları da bulunmaktadır. Üstelik atıcılık, 1896 yılında Atina’da düzenlenen ilk modern Olimpiyat Oyunları’ndaki dokuz branştan birisi olma özelliği ile dünyanın en eski spor dalları arasında yer almaktadır. Günümüzde atıcılık sporunun alt dalları olan havalı silahlar, ateşli silahlar ve trap-skeet branşlarında gerçek saçmalar, mermiler ve fişekler kullanılmaktadır. Bu durum kurşun başta olmak üzere yüksek oranda metal ve yan ürünlerine maruziyete neden olmaktadır. Bu çalışmada dünya kupası standartlarında bir atış poligonunun yarışma sırası ortam havasında metal ve toplam karbon (TC) içeriğinin belirlenmesi hedeflenmektedir. Bu amaçla Türkiye Atıcılık ve Avcılık Federasyonu tarafından düzenlenen 50 m ateşli tüfek ve tabanca yarışmaları sırasında aerodinamik çapı 10 μm’den küçük partikül madde (PM10) örnekleri TECORA Skypost PM örnekleme cihazı ile kuvars fiber filtrelerde toplanmıştır. PM kütlesinin hesaplanabilmesi için örnekleme öncesi ve sonrasında filtreler sabit sıcaklık (25oC) ve nemde (%25) şartlandırılmıştır. Örneklerin analiz edilmesine kadar geçen sürede karbon kaybını önleyebilmek adına filtreler örnekleme öncesinde ve sonrasında -18oC’de saklanmıştır. Elementel karbon (EC), organik karbon (OC) ve TC analizleri Ulusal Mesleki Güvenlik ve Sağlık Enstitüsü 870 (NIOSH 870) protokolüne uygun olarak Sunset Lab (ABD) termal-optik karbon aerosol analizöründe gerçekleştirilmiştir. Bir günlük PM10 örneğinde ise Dalga Boyu Kırınımlı X-Işınları Floresans Spektrometre (WDXRF) cihazı kullanılarak kurşun ve diğer metal içeriğinin analizi gerçekleştirilmiştir. Örnekteki metal konsantrasyonunun cihazın doğrusal ölçüm aralığının dışında kalması sebebiyle elde edilen sonuçlar kalitatif amaçlı kullanılmıştır. Örneklerin toplandığı zaman aralıklarında gerçekleştirilen atış sayılarına göre atış başına kütle değerleri hesaplanmıştır. Bununla birlikte aynı tip mermi kullanılmasına rağmen açığa çıkan karbon konsantrasyonlarının tabanca ve tüfek atışlarında farklılık gösterdiği ortaya konulmuştur.