Jeotermal Sahalarda Birimleştirme

Jeotermal Sahalarda Birimleştirme

İ. Metin Mıhçakan, Gürşat Altun, Umran Serpen

İngilizcesi “unitization” olan birimleştirme, XIX. Yüzyıl sonlarından beri ABD’de aynı petrol ve/veya gaz sahası üzerindeki ruhsatların sahipleri arasında çıkan rezerv ve üretim payı üleşim anlaşmazlıklarını engellemek üzere önerilmiş olup, kısaca “bir petrol ve/veya gaz rezervuarı üzerindeki birden fazla ruhsat sahasını, denetimsiz rekabete dayalı doğal kaynak yitimini en aza indirgemek, ruhsat sahipleri arasında yapılan bir akitle bir birimde bütünleştirmek ve birim boyunca yapılan saha işlemlerini ruhsat sahiplerinin güncel gereksinimlerini gözeterek gerçekleştirme süreci” olarak tanımlanır. Birimleştirme, XX. Yüzyılın son çeyreğinde ABD’de jeotermal sahaların etkin işletimine de uyarlanmaya başlanmıştır.

Türkiye’de jeotermal saha işletme ruhsatları Jeotermal Enerji Yasası uyarınca MTA tarafından ihale ile özel şirketlere satılarak özelleştirilmektedir. Bu yasa ile her bir ruhsat yeraltındaki bir jeotermal sistemi kapsayacak biçimde değil, birden fazla ruhsat yeryüzünde keyfî belirlenmiş sınırları ile yeraltındaki bir rezervi sanal olarak bölme varsayımı ile ihale edilmektedir. Böyle ortak bir rezervuar üzerinde ruhsat sahibi şirketler arasındaki rezervuar ve üretim payı üleşim anlaşmazlıkları bir çok yargı davasına konu iken, yeni arama ve işletme ruhsatları halâ verilmektedir. Bu çalışmada ABD’deki rezerv ve üretim üleşimi anlaşmazlıklarının gelişimi özetlenmekte, birimleştirme sürecinin öğeleri ile uygulama adımları verilmekte ve Türkiye’de jeotermal saha işletmeciliğine uyarlanabilme olasılığı üzerinde durulmaktadır.