Burcu Onat, Ülkü Şahin, Baktıgül Stakeeva, Pınar Karim, Tuba Ceran
Metro sistemleri, günün her saatinde trafik yoğunluğunun yaşandığı İstanbul’da hızlı ve rahat olmasından dolayı en çok tercih edilen ulaşım aracıdır. Hava sirkülâsyonunun az olması nedeniyle metro istasyonlarında hava kirletici konsantrasyonları dış ortam havasına göre daha yüksektir. İç ortam hava kirleticilerinden biri olan partikül madde insan sağlığı üzerinde olumsuz etkisi olan, özellikleri zamana ve mekana göre değişkenlik gösteren bir kirleticidir. Partikül maddenin metrolardaki başlıca kaynakları, raylar üzerinde tekerleklerin sürtünme ve fren yapması gibi raylarda aşınmaya sebep olan hareketler, yolcuların peron içindeki hareketleri ve dış ortamda trafikten kaynaklanan partiküllerin havalandırma yoluyla metro tünellerine girmesidir. Bu çalışmada İstanbul’da bulunan Taksim – 4.Levent Metro Hattı ile Aksaray – Havalimanı Hafif Metro Hattı’nda yer alan toplam 6 adet kapalı metro istasyonunda tren içi ve istasyon peronlarında PM10 ve PM2.5 ölçümleri yapılmış, yolcuların maruz kaldıkları partikül madde konsantrasyonları belirlenmiştir. İstasyon peronlarında yapılan PM10 ve PM2.5 ölçümlerinde ışık kırınımı prensibi ile çalışan MIE DataRAM 2000 (Thermo) partikül madde ölçüm cihazı kullanılmıştır. Tren içlerinde yapılan PM2.5 ölçümlerinde ise yine ışık kırınımı prensibi ile çalışan pDR 1200 (Thermo) portatif toz ölçüm cihazı kullanılmıştır. İstasyon peronlarında yapılan ölçümlerde, PM10 ve PM2.5 konsantrasyonlarının Aksaray-Havalimanı Hafif metro hattında sırasıyla 63,2-116,9 μg/m3 ve 49,3-98,3 μg/m3 arasında; Taksim-4.Levent metro hattında ise sırasıyla 90,7-220,6 μg/m3 ve 105,3-181,7 μg/m3 arasında değiştiği görülmüştür. Tren içinde yapılan ölçümlerde ise PM2.5 konsantrasyonu, Aksaray – Havalimanı hattında 73 μg/m3 ve Taksim–4.Levent hattında 62 μg/m3 olarak tespit edilmiştir. Bulunan sonuçlar, istasyonların derinlik, havalandırma ve fren sistemi gibi özellikleri ve dış ortam hava kalitesinin etkileri dikkate alınarak değerlendirilmiştir.