Abdurrahman Satman
Türkiye’de bugüne kadar yapılan aratırmalar, ülke genelinde 280’e yakın alanda jeotermal etkinliklerin olduğunu göstermektedir. Bunlar arasında geliştirilmiş 25 kadar jeotermal saha halen doğrudan amaçlı olarak veya elektrik üretiminde kullanılmaktadır. Birçok jeotermal alanda ise yerel halkın ılıca, kaplıca gibi banyo amaçlı kullanımı sözkonusudur. Bu arada, yeni araştırma ve geliştirme çalışmaları sürdürülmekte, bazı sahalar geliştirilirken yeni sahalar da bulunmaktadır.
Bu bildiride, tanımlanmış jeotermal alanlarla ilgili mevcut verilere dayanarak hesaplanmış jeotermal kapasite değerleri verilmekte, ayrıca Türkiye için 0-3 km derinlik aralığında geçerli jeotermal kaynak potansiyeli ve hidrotermal sahaların potansiyeli hakkında tahminler sunulmaktadır.
Kapasite belirlenirken, tanımlanmış sahaların mevcut koşullardaki üretim ve rezervuar verileri gözönüne alınmaktadır. Tanımlanmış saha verileri olarak MTA jeotermal envanterleri ile birlikte İTÜ Petrol ve Doğal Gaz Mühendisliği Bölümü’nde (İTÜ PDGMB) yapılmakta olan çalışmalarda elde edilen veriler ve literatürde yeralan veriler alınmaktadır.
İTÜ PDGMB’de halen sürdürülmekte olan jeotermal kapasite çalımaşında elde edilen ilk sonuçlara göre tanımlanmış mevcut kapasite, 20 oC sıcaklık yukarısındaki ısı söz konusu olduğunda, 3700 MWt kadardır. Bunun 1436 MWt’ı sıcaklığı 140 oC’tan büyük olan jeotermal sahaların elektrik üretimine uygun kapasitedir. Ancak burada verilen kapasite tanımlanmış sahalar için geçerli kapasite olup, gerek bu sahalar geliştirildiğinde ve gerekse de tanımlanmamış olarak bilinen olası yeni sahaların keşfedilmeleri durumunda 3700 MWt’tan çok daha yüksek bir kapasite deerine ulaşmak söz konusu olacaktır. ABD için keşfedilmemiş saha kapasitesinin tanımlanmış saha kapasitesine oranı 4-6 olarak alınırken, diğer bazı ülkelerde söz konusu oran 5-10 olarak varsayılmaktadır.
Türkiye için 0-3 km derinlik aralığında geçerli jeotermal kaynak potansiyeli, literatürde mevcut olan çalışmalara ve İTÜ PDGMB’de gerçekleştirilmekte olan jeotermal potansiyel belirleme çalışmasına göre, 2.0×1023 J ile 3.7×1023 J arasında değişen (2.85±0.85×1023 J) bir değer olarak tahmin edilmektedir. Hidrotermal sahaların potansiyeli hakkında belirli varsayımlara dayanan tahmini değerler metin içinde verilmektedir.