Erbil İyim, Ayberk Altıntaş, Çağlar Almış
Geçmişte iklimlendirme ve soğutma çevrimlerinde sıklıkla kullanılan CFC ve HCFC sınıfındaki gazların kullanımı; ozon tabakasına ve küresel ısınmaya negatif etkileri sebebi ile 1989 yılında imzalanan “Montreal Protokolü” kapsamında zamana yayılan bir biçimde kısıtlanmaktadır. Günümüz soğutma sistemlerde, kullanımı kısıtlanan gazların yerini karbondioksit gibi daha çevreci soğutucu akışkanlar almaktadır.
Soğutucu akışkan olarak karbondioksit (R744), özellikle transkritik çevrimlerde, diğer soğutucu akışkanlara göre çok daha yüksek basınçlara ve yüksek sıcaklıklara ulaşmaktadır. Karbondioksit’in transkritik çevriminde kullanılacak sistem elemanları da bu özel koşullara göre farklılık göstermektedir.
Transkritik sistemlerdeki basınçların ve sıcaklıkların farklılığı, sistem elemanları tasarlanırken pek çok farklı parametrenin değiştirilmesini beraberinde getirmektedir. Makale içerisinde transkritik soğutma sistemlerinde kullanılacak olan valflerin tasarım detayları verilmiştir. Soğutucu sistem tasarlanırken kullanılacak olan valflerin seçimlerine ve doğrulanmasına yönelik hesaplamalar ayrıca makale içerisinde sunulmaktadır. Son bölümde transkritik karbondioksit akışkanlı soğutma sistemlerinde kullanılacak olan elemanların gelecek 20 yıldaki gelişimleri öngörülerek açıklanmıştır.